Ecologische zwemvijver is meer dan filteren met planten

Ecologische materialen: van bodem tot boord

De meest gebruikte ecologische materialen bij de aanleg van zwemvijvers zijn gericht op een zo klein mogelijke milieu-impact, duurzaamheid en natuurlijk herstelvermogen. Wie als tuinaannemer duurzaam wil werken, kiest in de ruwbouw van een zwemvijver zo veel mogelijk voor een “lichte aanpak”. In plaats van zware betonnen constructies – die een hoge CO₂-footprint hebben én heel ingrijpend zijn voor bodem en omgeving – geef je de voorkeur aan een eenvoudig uitgegraven bassin met zachte, hellende wanden. Dit soort constructie sluit het beste aan bij de natuurlijke dynamiek van de tuin en kan, mocht het ooit nodig zijn, relatief makkelijk worden verwijderd of hersteld.

De dragende rand wordt bij voorkeur opgebouwd met ecolat: een boordprofiel uit 100% gerecycleerd kunststof. Ecolat is niet alleen rotvrij en onderhoudsarm, maar kan na afloop bovendien simpelweg opnieuw gerecycled worden. Het is een modern alternatief voor tropisch hardhout, dat eerder gangbaar was maar vandaag best vermeden wordt omwille van het ontbossingseffect en de transportlast.

Voor de waterdichting geniet EPDM-folie duidelijk de voorkeur. EPDM heeft een ecologische voetafdruk die vier keer lager ligt dan die van andere synthetische folies, gaat tientallen jaren mee zonder weekmakers of zware metalen af te geven, en kan na gebruik gerecycleerd worden. Belangrijk: kies voor donkere (zwarte) EPDM-folie, die dankzij “carbon black” niet enkel uv-bestendig is, maar het zwemwater ook gratis opwarmt met zonnestraling – waardoor er geen energieverslindende verwarming nodig is.

Natuurlijk filteren met ecologische substraten en planten

De biologische filtering is de absolute ruggengraat van ecologische zwemvijvers. Lavastenen vormen hier de basis: deze natuurlijke, poreuze steen biedt een enorme oppervlakte voor nuttige bacteriën en filtert fosfaat, ammonium en fijn zweefvuil op een duurzame manier. Lavasteen is een natuurlijk restproduct én volledig inert, zodat er geen schadelijke stoffen in het water terechtkomen.

In de filterzone gebruik je uitsluitend inheemse en zuurstofrijke water- en moerasplanten, zoals lisdodde, gele lis, riet of kalmoes en hoornblad. Deze soorten zijn aangepast aan het lokale klimaat, vereisen geen pesticiden, trekken lokale fauna aan en ondersteunen zo het volledige ecologisch evenwicht. Een volledig plant-gebaseerd filtersysteem betekent ook: geen nood aan chemische reinigingsmiddelen, geen dure technische installaties en een optimaal natuurgevoel.

Duurzame afwerking en randinrichting

Voor de afwerking van de waterlijn en omringende zones zijn natuurlijke materialen essentieel: keien, grind, gebroken puin en lokale steensoorten sluiten ideaal aan bij de omgeving en versterken het biodivers karakter van de vijver. Ook hagen, inheemse struiken of bloemrijke oevers dragen bij aan een milieuvriendelijke en levendige wateromgeving.

Verhardingen (denk aan terrassen of steigers) maak je zoveel mogelijk uit Europees FSC-gecertificeerd hout of gerecycleerd composiet, en daar waar plastic materialen onontbeerlijk zijn (bv. paaltjes of matten voor oevers), kies je altijd voor gerecycleerd materiaal dat opnieuw kan worden teruggewonnen aan het einde van de levensduur1.

Ecologie = toekomstbestendig

• Minimale milieu-impact: minder grondstofverbruik, geen gebruik van tropisch hardhout, maximale inzet van gerecycleerde en lokaal beschikbare materialen.
• Lagere CO₂-footprint: ontbreken van beton- en staalconstructies en weinig transportnoden.
• Biodiversiteit: inheemse bomen, planten en structuren bieden maximale ecologische waarde en trekken insecten, vogels, amfibieën en andere soorten.
• Eenvoudig te herstellen of verwijderen: geen blijvende schade aan bodem of tuin, indien nodig snel aangepast aan veranderende wensen.
• Let er tenslotte ook op dat bij doorvoeren en technische aansluitingen altijd gewerkt wordt met kwalitatief hoogwaardige, maar duurzame oplossingen: denk aan rvs i.p.v. gegalvaniseerd staal, PE-buizen (recycleerbaar) en waar mogelijk clips en klemmen uit gerecycleerde kunststof.